Sửng sốt với những bí mật chưa từng công bố về cuộc đời Đinh Thị Nụ, nàng hoa hậu đời thứ hai xứ Mường qua lời kể của người cháu gái, mới thấm thía câu cái Đẹp cũng như con dao hai lưỡi, là một niềm kiêu hãnh đồng thời cũng mang đến cái họa “hồng nhan” xưa nay mỹ nhân trần thế khó tránh khỏi...

“Lúc về già, bà Tẻo và mẹ tôi thường dệt những tấm thổ cẩm rất đẹp, rồi đi bộ ra các chợ vùng Vụ Bản, Mai Châu, Vạn Trò, lên tận Sơn La để bán. Hoa hậu xứ Mường rất khéo tay, nên các vuông thổ cẩm bao giờ cũng rực rỡ, bán khá chạy. Bán được, bà lại mua thuốc phiện, vo viên lại rồi nuốt, cứ bỏ vào miệng như kiểu người ta ăn bánh dẻo ấy. Dáng bà hom hem, trông rất khổ. Đến năm 1984, thì bà chết trong nghèo khổ”.

Có một sự thật chắc chắn là: Không phải quan lang nào cũng tàn ác. Quan lang, nhiều "đại gia đình" đời đời làm quan lang đã rất thương yêu và cưu mang "dân chúng" của mình.

ĐỘI NGHĨA QUÂN ĐỐC NGỮ TRÊN SÔNG ĐÀ

--- không rõ tác giả ---


 

Trong những năm từ 1886 đến 1892, người Mường dưới sự lãnh đạo của Đốc Ngữ đã nổi dậy chống xâm lược Pháp trên suốt dải ven sông Đà. Nghĩa quân sông Đà di chuyển nhanh, tấn công thần tốc, đã thắng những trận vang dội ở chợ Bờ và Yên Lãng (Hòa Bình). 

Tiếp nối và phát huy cao hơn nữa truyền thống đoàn kết, yêu nước chống xâm lăng của các dân tộc miền núi, đồng bào Mường đã sôi nổi vùng dậy tìm mọi cách chặn bước tiến của thực dân Pháp ngay từ buổi đầu khi chúng tìm cách tiến sâu lên vùng rừng núi, suốt trong những năm từ 1886 đến 1892, dưới sự chỉ huy của Đốc Ngữ, đồng bào Mường yêu nước, yêu bản mường đã hoạt động mạnh mẽ trên khắp vùng lưu vực sông Đà, giáng cho địch nhiều đòn sấm sét khiến chúng bạt vía, kinh hồn.

Tháng 4-1884, quân Pháp chiếm thành Hưng Hóa. Ngay lúc đó, Đốc Ngữ (chính tên là Nguyễn Đức Ngữ) đã tập hợp một số nghĩa quân nổi dậy, hoạt động mạnh mẽ suốt một dải ven sông Đà thuộc các tỉnh Sơn La, Hòa Bình, Sơn Tây, Phú Thọ. Từ đó nghĩa quân thường tấn công vào các đồn lẻ hay chặn đánh các đoàn xe vận tải của giặc trên lưu vực sông Đà.

Đến đầu năm 1891, đội nghĩ quân sông Đà đã có thanh thế lớn và có đủ lực lượng để đánh những trận lớn. Chiến ...